Leefstijl voor spieren

Gezonde spieren

Spieren zijn meer dan krachtleverancier, ze zijn namelijk ook als intern orgaan betrokken bij eiwitopslag, glucoseregulatie, hormoonhuishouding en cellulaire communicatie (1). Gezonde spieren beschikken over functionele kracht, coördinatie, uithoudingsvermogen, lenigheid en snelheid én zijn metabool flexibel en werken als boodschappers. Onze leefstijl heeft een enorme impact op onze spieren.

Ongezonde spieren vertonen vaak klachten, zoals verhoogde spierspanning, spierkramp, sarcopenie (vervetting van de spier en afname van spierkracht) en/of spierblessures zoals partiële of volledige spierrupturen (1). Daarnaast zijn ongezonde spieren metabool inflexibel en/of is er sprake van een verstoorde cellulaire communicatie (2). In dit artikel zal ik aan de hand van 5 wetenschappelijke publicaties (2, 3, 4, 5, 6; kernartikelen in de e-learning ‘Leefstijl voor spieren’) uitleggen wat metabole (in)flexibiliteit inhoudt en op welke manier spieren communiceren met andere cellen en organen. Vervolgens leg ik uit wat de onderliggende oorzaken kunnen zijn van ongezonde spieren. Ook zal ik ingaan op wat er voor nodig is om spieren zo gezond mogelijk te houden en wat er aan gedaan kan worden om weer gezonde spieren te krijgen indien spieren klachten vertonen, geblesseerd of ongezond zijn.

Metabole flexibiliteit

Spieren spelen een belangrijke rol in het metabole proces (de stofwisseling) en een gezonde spier is metabool flexibel. Dat wil zeggen dat een spier afhankelijk van wat er op dat moment nodig is kan wisselen tussen het gebruik van glucose (koolhydraten ofwel suikers) en vetten als brandstof (2). Niet alleen spieren vragen om energie dat uit glucose en vetten gehaald kan worden. Ook de hersenen, het immuunsysteem, de lever en vetcellen doen mee aan deze energieverdeling binnen het lichaam (2). Metabole flexibiliteit in spieren vertaalt zich ook naar de juiste opslag van eiwitten, het vrijmaken van lactaat en het uitscheiden van hormonen zodat spieren goed kunnen communiceren met elkaar en met andere organen (1) (2).

Darm-spier-as

Spieren kunnen pas gezond zijn als de darmen dat ook zijn. Uit onderzoeken blijkt dat er een relatie is tussen leefstijl, het microbioom en spieren (3). Net zoals dat spieren met de hersenen communiceren via de hersen-spier-as, en de darmen met de hersenen ‘praten’ via de darm-hersen-as, bestaat er ook een as tussen de darmen en de spieren (3). Het menselijke microbioom speelt daarbij een cruciale rol (3). Het microbioom is een verzameling van biljoenen aan bacteriën, schimmels, gisteren, virussen en andere minuscule ‘beestjes’. Elk individu heeft een uniek microbioom wat zich vooral huisvest in onze darmen en gezonder is als er veer variëteit in de microben zit. Een gezond microbioom, en dus gezonde darmen, heeft een grote impact op de gezondheid omdat het bijdraagt aan het immuunsysteem, de hersenen én de spieren. Dit microbioom helpt spieren door invloed uit te oefenen op de eiwitsynthese (de reparatie en herstel van spierweefsel), de aanmaak van mitochondriën (de energiefabriekjes in cellen), de doorbloeding en de opslag van glucose (3).

Daarnaast zorgt het voor een vermindering van laaggradige ontstekingen, het verbeteren van het immuunsysteem en de reparatie van celschade (3). Een gezond microbioom zorgt ervoor dat spieren beter functioneren en daardoor dus ook sportprestaties verbeteren (3). Het werkt ook de andere kant op want veelvuldig gebruiken van spieren door middel van beweging, krachttraining en sport zorgt ook voor een verbetering van het microbioom (3).

Oorzaken van ongezonde spieren

Omdat spieren verantwoordelijk zijn voor het opnemen van een grote hoeveelheid van de ingenomen glucose — en insuline dit mede mogelijk maakt door het glucose uit de bloedbaan  en in de spier te trekken — ontstaat er bij vermindering van spiermassa (bijvoorbeeld na een operatie, blessure, ziekte of bij het ouder worden) een verandering in de glucose-opname en insuline-afgifte wat insulineresistentie in de hand kan werken (4). Insulineresistentie is samen met laaggradige ontstekingen de oorzaak van spierklachten, spierblessures, welvaartsziekten en ouderdomsziekten (4).

Auteur

 Jaap Wonders,  sportfysiotherapeut en manueel therapeut bij SMC Rijnland Fysiotherapeuten.
Een groot deel van zijn werk is gericht op spier-peesrevalidatie en revalidatie na operaties zoals voorstekruisbandblessures. Ook is Jaap musculoskeletaal echografist, pilatesinstructeur, neemt hij second opinions af en verzorgt hij de fysiotherapeutische begeleiding van heren 1 van hockeyclub Roomburg. Jaap is tevens  revalidatiewetenschapper en leefstijltherapeut. Voor Masseurs Netwerk Nederland heeft Jaap diverse webinars en netwerkbijeenkomsten over onderwerpen zoals leefstijl, het immuunsysteem en innovatieve krachttraining gegeven. Zijn passie voor gezondheid is de grote drijfveer om over deze onderwerpen ook cursussen te verzorgen.

Wil je het hele artikel lezen en meer weten over de realties tussen leefstijl en spieren? Volg dan de e-learning leefstijl voor spieren: https://www.smc-academy.nl/opleidingen/e-learning-leefstijl-voor-spieren/

Referenties

  1. Bijlsma, A.Y., Meskers, C.G.M., Westendorp, R.G.J., Maier, A.B. (2013). Sarcopenie. Ned Tijdschr Geneeskd. 157:A5336
  2. Freese J, Klement RJ, Ruiz-Núñez B et al. The sedentary (r)evolution: Have we lost our metabolic flexibility? F1000Research 2018, 6:1787. https://doi.org/10.12688/f1000research.12724.2
  3. Przewłócka, K., Folwarski, M., Kaźmierczak-Siedlecka, K., Skonieczna-Żydecka, K., & Kaczor, J.J. (2020). Gut-Muscle Axis Exists and May Affect Skeletal Muscle Adaptation to Training. Nutrients, 12(5), 1451. https://doi.org/10.3390/nu12051451
  4. Bosma-den Boer, M. M., van Wetten, M. L., & Pruimboom, L. (2012). Chronic inflammatory diseases are stimulated by current lifestyle: how diet, stress levels and medication prevent our body from recovering. Nutrition & metabolism, 9(1), 32. https://doi.org/10.1186/1743-7075-9-32
  5. Fiuza-Luces, C., Garatachea, N., Berger, N. A., & Lucia, A. (2013). Exercise is the real polypill. Physiology (Bethesda, Md.), 28(5), 330–358. https://doi.org/10.1152/physiol.00019.2013
  6. Pana, A., Sourtzi, P., Kalokairinou, A., Pastroudis, A., Chatzopoulos, S. T., & Velonaki, V. S. (2021). Association between muscle strength and sleep quality and duration among middle-aged and older adults: a systematic review. European geriatric medicine, 12(1), 27– https://doi.org/10.1007/s41999-020-00399-8